Wypadek lub szkoda za granicą? Gdzie zgłosić i jak uzyskać odszkodowanie? Kompleksowy poradnik

Wypadek czy nawet drobna stłuczka samochodowa za granicą to niewątpliwie stresujące doświadczenie. Nieznajomość lokalnych przepisów, bariera językowa i sam fakt znalezienia się w nieoczekiwanej sytuacji z dala od domu mogą potęgować niepokój. Jednak posiadanie wiedzy o standardowych procedurach postępowania i odpowiednie przygotowanie przed wyjazdem mogą znacząco złagodzić stres i ułatwić załatwienie formalności.  

Wypadek samochodowy lub kolizja za granicą? Spokojnie, oto co robić

W tym artykule podpowiadam krok po kroku jak powinieneś postępować w przypadku uszkodzenia samochodu gdy do wypadku dojdzie podczas zagranicznej podróży. Omówię zarówno pierwsze czynności na miejscu zdarzenia, jak i dalsze etapy związane ze zgłaszaniem szkody z polisy Autocasco (AC) oraz polisy Odpowiedzialności Cywilnej (OC) sprawcy. Wyjaśnię jaką rolę odgrywają Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK) i Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG). Dowiesz się czym jest Zielona Karta (i nie chodzi o zezwolenie na pobyt w USA 🙂 ) i jak może Ci pomóc Wspólne Oświadczenie o Zdarzeniu Drogowym.

Pierwsze kroki po zdarzeniu drogowym za granicą: bezpieczeństwo przede wszystkim

Bezpośrednio po zaistnieniu zdarzenia drogowego za granicą priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa sobie, pasażerom i innym uczestnikom ruchu. Należy działać spokojnie, ale zdecydowanie.

Zabezpieczenie miejsca wypadku

Natychmiast po zdarzeniu drogowym:

• bezpiecznie zatrzymaj pojazd, najlepiej na poboczu lub w miejscu, gdzie nie będzie stwarzał dodatkowego zagrożenia,
• włącz światła awaryjne, aby ostrzec innych kierowców,
• przed wyjściem z auta obowiązkowo załół kamizelkę odblaskową – to wymóg w wielu krajach europejskich,
• w odpowiedniej odległości za pojazdem (zgodnie z lokalnymi przepisami, często jest to 30-50m w terenie zabudowanym i 100-150m poza nim) ustaw trójkąt ostrzegawczy.

Pod żadnym pozorem nie wolno Ci opuścić miejsca zdarzenia przed dopełnieniem formalności lub przybyciem odpowiednich służb, jeśli zostały wezwane.  

Ocena sytuacji i pomoc poszkodowanym

Kolejnym krokiem jest ocena sytuacji, a przede wszystkim sprawdzenie, czy ktokolwiek odniósł obrażenia. Jeśli są osoby ranne, niezwłocznie wezwij pomoc medyczną oraz policję. W całej Unii Europejskiej oraz w niektórych krajach sąsiadujących, jak Turcja, działa uniwersalny, bezpłatny numer alarmowy 112, dostępny z każdego telefonu.

Jeśli posiadasz odpowiednie przeszkolenie i jest to bezpieczne, udziel pierwszej pomocy poszkodowanym do czasu przybycia służb ratunkowych. Pamiętaj, że w niektórych krajach, jak np. we Francji, nieudzielenie pomocy poszkodowanemu jest karalne.

Wezwanie policji – kiedy jest konieczne?

Konieczność wezwania policji na miejsce kolizji lub wypadku za granicą zależy od przepisów obowiązujących w danym kraju oraz od okoliczności zdarzenia drogowego. Istnieją jednak sytuacje, w których wezwanie policji jest absolutnie obligatoryjne lub wysoce zalecane:

• Gdy są osoby ranne: wzywaj policję zawsze, jeśli ktokolwiek z uczestników zdarzenia doznał obrażeń ciała.  
• Gdy wymagają tego lokalne przepisy: w niektórych krajach, np. w Niemczech, policję należy wezwać nawet w przypadku drobnej kolizji bez osób rannych. Podobne wymogi mogą obowiązywać w innych państwach, dlatego warto sprawdzić to przed wyjazdem. Jeśli masz wątpliwości lepiej będzie wezwać funkcjonariuszy. W krajach takich jak Austria, Szwajcaria czy Włochy policję wzywa się głównie wtedy, gdy są ranni lub gdy kierowcy nie mogą dojść do porozumienia co do winy.  
• Gdy istnieją wątpliwości lub problemy: policję warto wezwać również, gdy:
  • nie można ustalić sprawcy lub dojść do porozumienia z drugim kierowcą,
  • istnieje podejrzenie, że drugi kierowca jest pod wpływem alkoholu lub narkotyków,
  • sprawca uciekł z miejsca zdarzenia,
  • istnieje bariera językowa uniemożliwiająca skuteczne porozumienie się i spisanie oświadczenia,
  • doszło do znacznych szkód materialnych.  

Posiadanie oficjalnego protokołu policyjnego (notatki policyjnej) może znacząco ułatwić i przyspieszyć proces likwidacji szkody przez towarzystwo ubezpieczeniowe, stanowiąc ważny dowód w sprawie. Różnice w przepisach dotyczących obowiązku wzywania policji w poszczególnych krajach stanowią potencjalne ryzyko dla polskich kierowców, którzy mogą nieświadomie naruszyć lokalne prawo, opierając się na zasadach obowiązujących w Polsce.

Niestosowanie się do wymogów może skutkować nie tylko mandatem, ale również problemami z uzyskaniem odszkodowania. Dlatego, w przypadku jakichkolwiek wątpliwości, na wszelki wypadek wezwij policję.  

Zebranie danych i dowodów (w tym nazwę ubezpieczyciela)

Niezależnie od tego, czy policja była na miejscu, kluczowe jest samodzielne zebranie jak najwięcej informacji i dowodów dotyczących zdarzenia. Należy spisać lub sfotografować dane drugiego kierowcy oraz dane samochodu:

• Imię i nazwisko kierującego, adres, dane z prawa jazdy.  
• Dane właściciela pojazdu (jeśli jest inny niż kierujący).  
• Numer rejestracyjny pojazdu, markę, model.  
• Kraj rejestracji pojazdu.  
• Nazwę towarzystwa ubezpieczeniowego sprawcy.  
• Numer polisy OC sprawcy.  
• Numer i okres ważności Zielonej Karty, jeśli jest wymagana i posiadana przez sprawcę.  

Niezwykle ważne jest również zebranie danych kontaktowych (imiona, nazwiska, adresy, numery telefonów) ewentualnych świadków zdarzenia.  

Konieczne jest także dokładne udokumentowanie miejsca zdarzenia i uszkodzeń. Należy zrobić zdjęcia:

• Ogólnego widoku miejsca wypadku, pokazujące ustawienie pojazdów po kolizji.  
• Widocznych uszkodzeń obu pojazdów.  
• Numerów rejestracyjnych obu pojazdów.  
• Znaków drogowych, sygnalizacji świetlnej w miejscu zdarzenia.  
• Dokumentów drugiego kierowcy (prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego, polisy OC/Zielonej Karty) – jeśli wyrazi na to zgodę.

Dokumentacja fotograficzna jest cennym materiałem dowodowym dla towarzystwa ubezpieczeniowego.

Bardzo ważne! Pod żadnym pozorem nie podpisuj żadnych dokumentów (oświadczeń, protokołów) sporządzonych w języku, którego się nie rozumiesz. Podpisanie takiego dokumentu, zwłaszcza jeśli zawiera on niekorzystne dla Ciebie ustalenia lub przyznanie się do winy, może mieć poważne konsekwencje i utrudnić lub uniemożliwić dochodzenie i uzyskanie odszkodowania.

Wspólne oświadczenie o zdarzeniu drogowym – Twój klucz do sprawnej likwidacji szkody w przypadku kolizji drogowej

Jednym z najważniejszych dokumentów spisywanych na miejscu kolizji jest Wspólne Oświadczenie o Zdarzeniu Drogowym. Jest to standardowy, europejski formularz (znany też jako Accident Statement lub we Francji Constat amiable), którego celem jest wspólne ustalenie i zapisanie przez uczestników zdarzenia podstawowych faktów dotyczących jego okoliczności, danych uczestników i pojazdów oraz widocznych uszkodzeń.  

Choć samo podpisanie oświadczenia formalnie nie jest przyznaniem się do winy, a jedynie potwierdzeniem faktów, jego treść, a zwłaszcza zaznaczone okoliczności i szkic zdarzenia, często jednoznacznie wskazują na sprawcę. Dlatego jego staranne i dokładne wypełnienie jest kluczowe dla sprawnej likwidacji szkody.  

Zdecydowanie zaleca się posiadanie w samochodzie podczas zagranicznych wyjazdów gotowego druku Wspólnego Oświadczenia w wersji dwujęzycznej, polsko-angielskiej. Ułatwia to porozumienie z obcokrajowcem i minimalizuje ryzyko nieporozumień wynikających z bariery językowej. Taki druk możesz pobrać np. ze strony internetowej PBUK, stron niektórych towarzystw ubezpieczeniowych lub zakupić w wersji samokopiującej.

Wypełniając oświadczenie, należy zwrócić uwagę na zawarcie wszystkich niezbędnych informacji:

• Data, godzina i dokładne miejsce zdarzenia (kraj, miejscowość, ulica/droga).  
• Dane świadków (imiona, nazwiska, adresy, telefony), jeśli byli.  
• Dane kierujących pojazdami (A i B): imię, nazwisko, data urodzenia, adres, numer prawa jazdy, kategoria, data ważności.  
• Dane pojazdów (A i B): marka, typ, numer rejestracyjny, kraj rejestracji (również dla przyczepy, jeśli była).  
• Dane ubezpieczenia (A i B): nazwa zakładu ubezpieczeń, numer polisy OC, numer Zielonej Karty (jeśli dotyczy), okres ważności.  
• Wskazanie punktu pierwszego uderzenia strzałką na schemacie pojazdu.  
• Opis widocznych uszkodzeń pojazdów.  
• Okoliczności zdarzenia: zaznaczenie odpowiednich pól w standardowej sekcji (np. ruszał, parkował, zmieniał pas, cofał itp.) – należy zaznaczyć tylko te pola, które odpowiadają rzeczywistym manewrom w chwili zdarzenia.  
• Szkic sytuacyjny zdarzenia: narysowanie prostego schematu pokazującego układ drogi, kierunki ruchu pojazdów A i B, ich pozycję w momencie zderzenia, znaki drogowe, nazwy ulic.  
• Podpisy obu kierowców.  

Upewnij się, że obie strony podpisują tę samą, kompletnie wypełnioną wersję oświadczenia. Każdy z kierowców powinien otrzymać swoją kopię. Standaryzacja tego dokumentu w całej Europie ma na celu ułatwienie transgranicznej likwidacji szkód, jednak jego skuteczność zależy od dokładności wypełnienia. Błędy, nieścisłości lub braki, zwłaszcza w połączeniu z barierą językową, mogą znacząco utrudnić lub opóźnić proces odszkodowawczy. Dlatego tak ważne jest staranne wypełnienie formularza i korzystanie z wersji dwujęzycznej jako kluczowego narzędzia minimalizującego ryzyko.  

Likwidacja szkody z własnej polisy Autocasco (AC): szybsza ścieżka?

Posiadanie dobrowolnego ubezpieczenia Autocasco (AC) z zakresem ochrony obejmującym zdarzenia za granicą daje poszkodowanemu kierowcy alternatywną ścieżkę likwidacji szkody. Zamiast dochodzić roszczeń od zagranicznego ubezpieczyciela sprawcy kolizji, można zgłosić szkodę bezpośrednio do swojego polskiego towarzystwa ubezpieczeniowego, w którym wykupiono polisę AC.

Ta opcja ma swoje zalety:

• Komunikacja w języku polskim: cały proces likwidacji szkody odbywa się w języku polskim, co eliminuje problemy związane z barierą językową.
• Potencjalnie szybszy proces: załatwianie sprawy ze znanym, polskim ubezpieczycielem może być szybsze i prostsze niż kontakt z zagraniczną firmą, nawet za pośrednictwem korespondenta.
• Znane procedury: kierowca ma do czynienia z procedurami określonymi w znanych mu Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (OWU).

Należy jednak pamiętać również o potencjalnych wadach likwidacji szkody z własnego AC:

• Udział własny (franszyza redukcyjna): większość polis AC przewiduje udział własny, czyli kwotę, o którą pomniejszane jest odszkodowanie.
• Utrata zniżek: skorzystanie z AC zazwyczaj wiąże się z utratą części lub całości zniżek za bezszkodową jazdę przy zawieraniu umowy na kolejny rok.
• Zakres ochrony: polisa AC może nie pokrywać wszystkich kosztów związanych ze szkodą (np. kosztów wynajmu auta zastępczego, jeśli nie jest to objęte umową), w przeciwieństwie do pełnego odszkodowania z OC sprawcy.

Procedura zgłoszenia szkody z AC

Aby zgłosić szkodę z polisy AC, należy postępować zgodnie z procedurą opisaną w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (OWU) danej polisy. OWU precyzują dostępne metody kontaktu z towarzystwem ubezpieczeniowym:

• telefonicznie (infolinia),
• mailowo,
• poprzez formularz online na stronie internetowej ubezpieczyciela,
• przez indywidualne konto klienta (portal klienta),
• pisemnie, wysyłając zgłoszenie pocztą,
• u agenta ubezpieczeniowego.

Przygotowując zgłoszenie, należy zebrać niezbędne informacje i dokumenty:

• numer polisy AC,
• dane osobowe właściciela pojazdu (ubezpieczonego),
• dane pojazdu (numer rejestracyjny, marka, model),
• data, godzina i dokładne miejsce zdarzenia,
• szczegółowy opis okoliczności powstania szkody,
• wspólne Oświadczenie o Zdarzeniu Drogowym (jeśli zostało spisane),
• notatka policyjna (jeśli policja interweniowała),
• zdjęcia uszkodzeń pojazdu,
• prawo jazdy kierującego w momencie zdarzenia,
• dowód rejestracyjny pojazdu.

Kluczowe terminy zgłoszenia szkody z AC

Absolutnie kluczową kwestią przy likwidacji szkody z AC jest przestrzeganie terminów zgłoszenia szkody określonych w OWU. Niedotrzymanie tych terminów jest jednym z najczęstszych powodów obniżenia odszkodowania lub nawet całkowitej odmowy jego wypłaty przez ubezpieczyciela.  

Terminy te są ustalane indywidualnie przez każde towarzystwo ubezpieczeniowe i mogą się znacznie różnić. Co istotne, często są one bardzo krótkie, np.:

• Niezwłocznie: oznacza bez zbędnej zwłoki, w najkrótszym możliwym czasie po zauważeniu szkody. Nie jest to równoznaczne z kilkoma dniami.  
• 24 godziny.  
• 48 godzin (często w przypadku kradzieży lub zgubienia kluczyków).  
• 72 godziny.  
• 3 dni.  
• 5 dni roboczych.  
• 7 dni.  

Zazwyczaj OWU określają osobne, krótsze terminy dla zgłoszenia kradzieży pojazdu lub jego części (np. 1-2 dni robocze, 12-48 godzin) niż dla zgłoszenia uszkodzenia. W przypadku kradzieży konieczne jest również niezwłoczne zgłoszenie tego faktu policji (często w ciągu 12 godzin).

Termin na zgłoszenie szkody liczy się zazwyczaj od dnia, w którym ubezpieczony dowiedział się o jej powstaniu. W przypadku szkód powstałych za granicą, niektóre OWU mogą liczyć termin od dnia powrotu do Polski, jednak inne mogą wymagać zgłoszenia niezwłocznie, jeszcze z zagranicy. Niezastosowanie się do tego wymogu, jeśli istnieje, może skutkować utratą prawa do odszkodowania, nawet jeśli zgłoszenie nastąpi natychmiast po powrocie.

Ta duża zmienność i potencjalnie bardzo krótkie terminy, w połączeniu ze stresem związanym z wypadkiem za granicą i możliwymi trudnościami w komunikacji (np. brak dostępu do internetu/telefonu), stwarzają realne ryzyko niedopełnienia obowiązku informacyjnego przez poszkodowanego. Dlatego absolutnie konieczne jest sprawdzenie zapisów własnej polisy AC dotyczących terminów i procedury zgłaszania szkody jeszcze przed wyjazdem za granicę i działanie natychmiast po zaistnieniu jakiegokolwiek zdarzenia objętego ochroną.

Dochodzenie odszkodowania z polisy OC sprawcy zagranicznego: droga przez PBUK

Jeśli nie posiadasz polisy AC lub chcesz dochodzić pełnego odszkodowania bez ponoszenia kosztów udziału własnego i utraty zniżek, konieczne jest zgłoszenie roszczeń z polisy OC sprawcy zdarzenia. Gdy sprawcą jest kierowca pojazdu zarejestrowanego za granicą, procedura likwidacji szkody odbywa się przy udziale Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK).

Identyfikacja ubezpieczyciela sprawcy kolizji

Podstawą do rozpoczęcia procesu jest posiadanie danych ubezpieczyciela sprawcy: jego nazwy oraz numeru polisy OC (lub Zielonej Karty). Informacje te należy bezwzględnie uzyskać na miejscu zdarzenia, najlepiej poprzez spisanie Wspólnego Oświadczenia.

Jeśli jednak z jakiegoś powodu nie udało się uzyskać nazwy ubezpieczyciela sprawcy, a znany jest numer rejestracyjny pojazdu sprawcy i kraj jego rejestracji, istnieje możliwość ustalenia nazwy ubezpieczyciela za pośrednictwem PBUK. Dotyczy to przede wszystkim pojazdów zarejestrowanych w krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz Szwajcarii. Na stronie internetowej PBUK dostępny jest specjalny formularz zapytania online. PBUK ma na dokonanie ustaleń maksymalnie 60-90 dni, choć w praktyce często trwa to krócej.

Rola Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK)

Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK) to kluczowa instytucja w systemie likwidacji szkód komunikacyjnych z udziałem pojazdów zarejestrowanych za granicą. PBUK jest organizacją zrzeszającą zakłady ubezpieczeń oferujące w Polsce obowiązkowe ubezpieczenia OC i działa w ramach międzynarodowego Systemu Zielonej Karty. Nie jest to instytucja państwowa.

Główne zadania PBUK w kontekście szkód z udziałem pojazdów zagranicznych to:

• Organizacja likwidacji szkód: PBUK odpowiada za organizację procesu likwidacji szkód spowodowanych w Polsce przez kierowców pojazdów zarejestrowanych za granicą (w krajach Systemu Zielonej Karty i Porozumienia Wielostronnego).  
• Funkcja Ośrodka Informacji: PBUK gromadzi i udostępnia informacje o zagranicznych ubezpieczycielach OC oraz o ich reprezentantach (korespondentach) działających na terenie Polski. Umożliwia to poszkodowanym ustalenie, do kogo należy zgłosić szkodę.  
• Funkcja Organu Odszkodowawczego: w ściśle określonych przypadkach PBUK działa jako organ odszkodowawczy, rozpatrując roszczenia poszkodowanych.  
• Współpraca międzynarodowa: PBUK współpracuje z Biurami Narodowymi w innych krajach Systemu Zielonej Karty.  

Kontakt z PBUK jest możliwy telefonicznie, mailowo lub korespondencyjnie.

Korespondent ds. Roszczeń: Twój kontakt w Polsce

Większość zagranicznych towarzystw ubezpieczeniowych, zwłaszcza tych działających na terenie EOG, wyznacza w Polsce swojego korespondenta (nazywanego również reprezentantem ds. roszczeń). Jest to podmiot (najczęściej inny polski ubezpieczyciel) upoważniony do prowadzenia na terenie Polski postępowań likwidacyjnych w imieniu zagranicznego ubezpieczyciela.  

Zgłoszenie szkody z OC zagranicznego sprawcy powinno być skierowane właśnie do tego korespondenta. Jest to najprostsza i najskuteczniejsza droga, ponieważ:

• Unika się bariery językowej: cała komunikacja odbywa się w języku polskim z polskim podmiotem.
• Postępowanie wg polskich przepisów: korespondent likwiduje szkodę zgodnie z polskim prawem, które reguluje m.in. zakres odszkodowania.  

Aby znaleźć właściwego korespondenta, należy skorzystać z wyszukiwarki dostępnej na stronie internetowej PBUK. W wyszukiwarce należy podać kraj rejestracji pojazdu sprawcy oraz nazwę jego zagranicznego zakładu ubezpieczeń.  

Brak korespondenta w Polsce: co dalej?

Może się zdarzyć, że zagraniczny ubezpieczyciel sprawcy nie ma wyznaczonego korespondenta na terenie Polski. W takiej sytuacji procedura jest następująca:

• Zgłoszenie do agentów PBUK: szkodę należy zgłosić do jednego z dwóch towarzystw ubezpieczeniowych pełniących rolę agentów PBUK: PZU SA lub TUiR Warta SA. Nie ma znaczenia, do którego z nich się zgłosisz.  
• Likwidacja przez agenta: wybrany agent (PZU lub Warta) przeprowadzi postępowanie likwidacyjne w imieniu PBUK.

W jakich jeszcze sytuacjach pomoże Ci PBUK w roli Organu Odszkodowawczego

Dodatkowo, PBUK pełni funkcję Organu Odszkodowawczego. Poszkodowany może zgłosić roszczenie bezpośrednio do PBUK w następujących sytuacjach:

• Zagraniczny ubezpieczyciel (z kraju EOG) nie wyznaczył reprezentanta ds. roszczeń w Polsce.
• Zagraniczny ubezpieczyciel lub jego reprezentant nie udzielił odpowiedzi na zgłoszone roszczenie w terminie 3 miesięcy od jego zgłoszenia.
• Nie udało się zidentyfikować pojazdu sprawcy lub w ciągu 2 miesięcy od zdarzenia nie udało się ustalić zagranicznego towarzystwa ubezpieczeniowego, w którym pojazd był ubezpieczony (dotyczy zdarzeń w EOG z udziałem pojazdów zarejestrowanych w EOG).

PBUK w procesie likwidacji szkody – podsumowanie

System PBUK, obejmujący korespondentów, agentów (PZU/Warta) oraz funkcję organu odszkodowawczego, tworzy sieć zabezpieczeń dla poszkodowanych w Polsce. Choć może wydawać się złożony, oferuje kilka ścieżek dochodzenia roszczeń. Kluczowe jest jednak podążanie właściwą drogą: najpierw sprawdzenie i kontakt z korespondentem, a dopiero w przypadku jego braku lub innych szczególnych okoliczności, skorzystanie z pozostałych mechanizmów.

Warto też pamiętać, że opisane procedury dotyczą głównie pojazdów z EOG i Systemu Zielonej Karty. Wypadki z udziałem pojazdów spoza tego systemu mogą wymagać zupełnie innego podejścia, np. bezpośredniego kontaktu z zagranicznym ubezpieczycielem lub skorzystania z pomocy prawnej specjalizującej się w prawie międzynarodowym.

System Zielonej Karty – gdzie Twoje polskie OC może nie wystarczyć?

Podstawowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, wykupione w Polsce, zapewnia ochronę na terytorium Polski oraz w większości krajów europejskich. Istnieje jednak grupa państw, w których polska polisa OC nie jest automatycznie uznawana i wymagany jest dodatkowy dokument – Zielona Karta.  

Zielona Karta to międzynarodowy certyfikat ubezpieczeniowy, który potwierdza, że posiadacz pojazdu ma ważne ubezpieczenie OC, zgodne z prawem obowiązującym w odwiedzanym kraju należącym do tzw. Systemu Zielonej Karty. System ten, działający od 1953 roku, ma na celu ułatwienie międzynarodowego ruchu pojazdów i zapewnienie ochrony ofiarom wypadków spowodowanych przez pojazdy zarejestrowane za granicą.

Kraje wymagające Zielonej Karty

Kluczowe jest sprawdzenie aktualnych wymogów przed każdym wyjazdem, ponieważ lista krajów wymagających Zielonej Karty może ulegać zmianom. Na przykład, od 1 czerwca 2023 roku z systemu wyłączono Białoruś i Rosję, a od 1 stycznia 2024 roku – Iran.  

Tabela: Kraje Systemu Zielonej Karty (stan na początek 2025 roku)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PBUK i innych źródeł na luty 2025.

Kraje Porozumienia Wielostronnego (Europejskiego Obszaru Gospodarczego)

W krajach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (wszystkie kraje UE oraz Islandia, Liechtenstein, Norwegia) oraz w kilku innych krajach, które podpisały tzw. Porozumienie Wielostronne (m.in. Szwajcaria, Serbia, Wielka Brytania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Andora), polskie ubezpieczenie OC jest uznawane automatycznie. Oznacza to, że podróżując do tych państw nie potrzebujemy Zielonej Karty. Niezbędne jest jednak posiadanie przy sobie potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia OC (certyfikatu OC), ponieważ zagraniczne służby nie mają dostępu do polskich baz danych (CEPiK, UFG).  

Jak uzyskać Zieloną Kartę i konsekwencje jej braku

Zieloną Kartę wydaje bezpłatnie (w większości towarzystw) ubezpieczyciel, u którego posiadasz wykupioną polisę OC. Wniosek o jej wydanie możesz złożyć w dowolnym momencie trwania umowy OC, ale najlepiej zrób to z odpowiednim wyprzedzeniem przed planowanym wyjazdem (np. kilka tygodni wcześniej). Od 1 lipca 2021 roku Zielone Karty mogą być wydawane w formie elektronicznej (plik PDF), który należy samodzielnie wydrukować na białym papierze formatu A4.  

Brak Zielonej Karty przy wjeździe do kraju, który jej wymaga, uniemożliwi przekroczenie granicy lub zmusi kierowcę do wykupienia na granicy tzw. ubezpieczenia granicznego. Jest to krótkoterminowa polisa OC, która bywa bardzo kosztowna. Przykładowe koszty 15-dniowego ubezpieczenia granicznego w przeszłości wynosiły np. ok. 50 euro w Macedonii Północnej czy Albanii. Minimalny okres ważności ubezpieczenia granicznego to zazwyczaj 15 dni.  

Dynamiczny charakter Systemu Zielonej Karty sprawia, że konieczne jest weryfikowanie aktualnych wymogów przed każdą podróżą, najlepiej na oficjalnej stronie PBUK.  

Sprawca nieznany lub nieubezpieczony – kto pokryje szkody?

Jedną z trudniejszych sytuacji jest wypadek lub kolizja, której sprawca kolizji zbiegł z miejsca zdarzenia i nie udało się go zidentyfikować, lub gdy sprawca jest znany, ale nie posiadał ważnego ubezpieczenia OC. W takich przypadkach w Polsce interweniuje Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG), jednak jego rola i zakres odpowiedzialności, zwłaszcza w kontekście zdarzeń za granicą, są specyficzne.

Rola Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (UFG) w Polsce

UFG to instytucja powołana m.in. do wypłaty odszkodowań ofiarom wypadków spowodowanych przez nieubezpieczonych lub niezidentyfikowanych kierowców pojazdów zarejestrowanych w Polsce.  

Procedura zgłoszenia szkody do UFG

Ważne jest, aby wiedzieć, że roszczeń nie zgłasza się bezpośrednio do UFG. Należy je zgłosić do dowolnego zakładu ubezpieczeń w Polsce, który oferuje obowiązkowe ubezpieczenia OC. Ten ubezpieczyciel ma obowiązek przyjąć zgłoszenie, przeprowadzić postępowanie wyjaśniające (ustalić okoliczności, zasadność roszczeń, rozmiar szkody) i przekazać kompletną dokumentację do UFG. Dopiero na podstawie tej dokumentacji UFG podejmuje decyzję o wypłacie odszkodowania, co powinno nastąpić w ciągu 30 dni od otrzymania akt sprawy.  

Zakres odpowiedzialności UFG – nie zawsze pokryje koszt naprawy auta!

Zakres odpowiedzialności UFG jest ściśle określony i różni się w zależności od tego, czy sprawca jest nieznany, czy znany, ale nieubezpieczony:

• Sprawca kolizji znany, ale nieubezpieczony: UFG pokrywa zarówno szkody na osobie (obrażenia ciała, koszty leczenia, rehabilitacji, utracone dochody, zadośćuczynienie za ból i cierpienie, renty), jak i szkody w mieniu (np. uszkodzenie pojazdu).  
• Sprawca nieznany (niezidentyfikowany): UFG pokrywa szkody na osobie w pełnym zakresie. Natomiast szkody w mieniu (np. uszkodzony samochód) pokrywane są tylko wtedy, gdy jednocześnie u któregokolwiek uczestnika zdarzenia doszło do obrażeń ciała trwających dłużej niż 14 dni lub śmierci.

Co istotne, UFG nie wypłaca odszkodowania za szkodę w pojeździe, jeśli poszkodowany posiadał na ten pojazd dobrowolne ubezpieczenie Autocasco (AC). W takiej sytuacji poszkodowany musi skorzystać z własnej polisy AC. UFG może ewentualnie wyrównać szkodę w części niepokrytej przez AC, np. w zakresie udziału własnego (franszyzy) lub utraconych zniżek.

Oznacza to, że w przypadku typowej szkody parkingowej, gdzie sprawca uciekł, a uszkodzony został tylko samochód, poszkodowany bez AC nie uzyska odszkodowania z UFG na naprawę pojazdu. To wyraźnie pokazuje wartość posiadania własnej polisy AC jako zabezpieczenia przed takimi zdarzeniami.  

Zagraniczny sprawca – nieznany lub nieubezpieczony – to bardziej skomplikowane!

Procedury stają się bardziej złożone, gdy do zdarzenia z udziałem nieznanego lub nieubezpieczonego sprawcy dochodzi poza granicami Polski:

• Zdarzenie w kraju EOG: jeśli wypadek miał miejsce w kraju EOG, a sprawca kolizji (który powinien być tam zarejestrowany) jest nieznany lub nieubezpieczony, poszkodowany może zgłosić roszczenie do PBUK jako organu odszkodowawczego w Polsce.  
• Kontakt z zagranicznym funduszem gwarancyjnym: alternatywnie, może być konieczne skontaktowanie się z odpowiednikiem UFG w kraju, w którym doszło do wypadku. PBUK może pomóc w ustaleniu właściwej instytucji i nawiązaniu kontaktu.  
• Nieubezpieczony pojazd zagraniczny w Polsce: jeśli wypadek w Polsce spowodował kierowca pojazdu zarejestrowanego za granicą (w kraju EOG, Andorze, Islandii, Liechtensteinie, Norwegii lub Szwajcarii), który nie posiadał ważnego OC, odszkodowanie możesz uzyskać z polskiego UFG.  

Procedury te mogą być bardziej złożone i czasochłonne niż w przypadku zdarzeń krajowych.

Regres ubezpieczeniowy

Należy pamiętać, że zarówno UFG, jak i PBUK (w przypadku wypłaty odszkodowania za nieubezpieczonego polskiego kierowcę za granicą) mają prawo dochodzić zwrotu wypłaconych świadczeń (regres) od sprawcy wypadku, który był nieubezpieczony lub zbiegł z miejsca zdarzenia. Konsekwencje finansowe dla takiego kierowcy mogą być bardzo poważne.  

Niezbędne dokumenty i kluczowe terminy – Twoja checklista

Sprawne załatwienie formalności po szkodzie komunikacyjnej za granicą wymaga zgromadzenia odpowiedniej dokumentacji i przestrzegania określonych terminów. Poniższa checklista pomoże uporządkować te kwestie.

Lista kontrolna dokumentów

Posiadanie kompletu dokumentów jest kluczowe na każdym etapie likwidacji szkody.

Tabela: Checklista dokumentów po szkodzie za granicą

Terminy przedawnienia roszczeń

Oprócz krótkich terminów na samo zgłoszenie szkody (zwłaszcza z AC), istnieją również dłuższe, ustawowe terminy przedawnienia roszczeń, po upływie których dochodzenie odszkodowania na drodze prawnej staje się niemożliwe. Należy rozróżnić te dwa rodzaje terminów.

• Roszczenia z OC (w Polsce):
  • Zasadniczo roszczenia przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia.  
  • W przypadku szkód na osobie (obrażeń ciała), termin ten nie może być krótszy niż 3 lata od dnia dowiedzenia się o szkodzie.  
  • Jeżeli szkoda wynikła z przestępstwa (np. wypadek spowodowany przez pijanego kierowcę, który doprowadził do obrażeń lub śmierci), termin przedawnienia wynosi 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa.  
• Roszczenia z AC (w Polsce):
  • Zgodnie z Kodeksem Cywilnym (art. 819), roszczenia z umowy ubezpieczenia (w tym AC) przedawniają się z upływem 3 lat.  
  • Uwaga: ten 3-letni termin przedawnienia nie zastępuje ani nie wydłuża bardzo krótkich terminów na zgłoszenie szkody określonych w OWU polisy AC. Najpierw trzeba dochować krótkiego terminu zgłoszenia szkody (np. 7 dni), aby w ogóle móc dochodzić roszczeń w późniejszym, 3-letnim okresie przedawnienia. Pomylenie tych dwóch terminów jest częstym błędem prowadzącym do utraty prawa do odszkodowania z AC.  
• Roszczenia z tytułu szkód za granicą:
  • Terminy przedawnienia roszczeń mogą się znacznie różnić w poszczególnych krajach. Na przykład w Niemczech ogólny termin przedawnienia roszczeń z wypadków drogowych wynosi 3 lata, a w Irlandii – 2 lata.  
  • Co do zasady, do oceny przedawnienia stosuje się prawo kraju, w którym doszło do wypadku.  
  • W przypadku wątpliwości co do terminów obowiązujących w danym kraju, zaleca się zasięgnięcie porady prawnej specjalizującej się w prawie danego państwa.

Praktyczne wskazówki: jak ułatwić sobie życie?

Oprócz znajomości formalnych procedur, istnieje kilka praktycznych aspektów, na które warto zwrócić uwagę, aby zminimalizować problemy związane z likwidacją szkody komunikacyjnej za granicą.

Jak poradzić sobie z barierą językową

Nieznajomość języka kraju, w którym doszło do zdarzenia, jest jedną z największych trudności. Aby sobie z nią poradzić, warto:  

• korzystać z dwujęzycznego Wspólnego Oświadczenia,
• wykupić polisę Assistance z pomocą tłumacza (lub skorzystać z pomocy AI)
• zgłosić szkodę przez polskiego korespondenta,
• pod żadnym pozorem nie podpisywać niezrozumiałych dokumentów,
• wezwać policję w razie problemów z komunikacją – może pomóc w udokumentowaniu zdarzenia.  

Polisy dodatkowe: Assistance i NNW

Oprócz obowiązkowego OC, przed wyjazdem za granicę warto rozważyć wykupienie dodatkowych, dobrowolnych polis:

Ubezpieczenie Assistance jest szczególnie przydatne podczas zagranicznych podróży. W razie wypadku, kolizji lub awarii może zapewnić m.in.:

• holowanie pojazdu do warsztatu lub nawet do Polski (sprawdź limity kilometrów w polisie!),  
• wynajem samochodu zastępczego,
• zakwaterowanie na czas naprawy,
• pomoc w organizacji naprawy,
• pomoc tłumacza,  
• pomoc informacyjną.

Koniecznie sprawdź zakres terytorialny (czy obejmuje kraje, do których jedziesz) oraz limity świadczeń (np. limit holowania, czas na jaki dostaniesz samochód zastępczy) w swojej polisie Assistance przed wyjazdem. Podstawowe warianty Assistance dodawane do OC mogą nie być wystarczające.

Ubezpieczenie NNW (Następstw Nieszczęśliwych Wypadków)

Zapewnia wypłatę świadczenia w przypadku doznania trwałego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku, niezależnie od tego, kto był sprawcą zdarzenia. Stanowi uzupełnienie świadczeń z OC sprawcy kolizji lub własnego AC.  

Specyfika lokalnych przepisów

Pamiętać, że przepisy ruchu drogowego, procedury postępowania po wypadku (np. obowiązek wzywania policji), a nawet obowiązkowe wyposażenie samochodu (np. kamizelki odblaskowe dla wszystkich pasażerów, apteczka, zapasowe żarówki) mogą różnić się w poszczególnych krajach.

Przed wyjazdem zapoznaj się z podstawowymi zasadami obowiązującymi w krajach tranzytowych i docelowych. Informacje można znaleźć na stronach internetowych ambasad, automobilklubów czy w specjalistycznych portalach dla kierowców.  

Karta EKUZ vs ubezpieczenie turystyczne

W kontekście ewentualnych obrażeń ciała poniesionych w wypadku za granicą, warto znać różnicę między Europejską Kartą Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) a ubezpieczeniem turystycznym:

• EKUZ: uprawnia do korzystania z publicznej opieki zdrowotnej w krajach EOG i Szwajcarii na takich samych zasadach, jak obywatele danego kraju. Oznacza to, że
  • jeśli w danym kraju leczenie jest częściowo odpłatne, posiadacz EKUZ również będzie musiał ponieść część kosztów,
  • EKUZ pokrywa tylko niezbędne świadczenia medyczne w ramach systemu publicznego
  • nie pokrywa kosztów leczenia w placówkach prywatnych, kosztów akcji ratunkowych (np. w górach czy na morzu) ani kosztów transportu medycznego do Polski.  
• Ubezpieczenie Turystyczne: Jest to polisa dobrowolna, która stanowi niezbędne uzupełnienie EKUZ. Pokrywa ona koszty, których EKUZ nie obejmuje, w tym przede wszystkim:
  • koszty leczenia w placówkach prywatnych,
  • koszty ratownictwa,
  • koszty transportu medycznego do kraju (które mogą być bardzo wysokie),
  • często obejmuje również NNW oraz OC w życiu prywatnym.

Posiadanie dobrego ubezpieczenia turystycznego z odpowiednio wysokimi sumami ubezpieczenia na koszty leczenia i transportu jest kluczowe dla bezpieczeństwa finansowego podczas zagranicznych wyjazdów.

Podsumowanie: bezpiecznej podróży i spokojnej głowy!

Wypadek lub kolizja za granicą to sytuacja, której nikt nie planuje, ale na którą można i warto się przygotować. Kluczem do sprawnego poradzenia sobie z formalnościami i zminimalizowania stresu jest znajomość podstawowych procedur oraz posiadanie odpowiednich dokumentów i ubezpieczeń.

Najważniejsze kroki i zasady postępowania to:

1. Bezpieczeństwo na miejscu zdarzenia: zabezpieczenie miejsca, ocena sytuacji, wezwanie pomocy w razie potrzeby.
2. Dokumentacja: zebranie danych sprawcy, świadków, polisy OC/ZK, wykonanie zdjęć oraz staranne wypełnienie Wspólnego Oświadczenia o Zdarzeniu Drogowym (najlepiej w wersji polsko-angielskiej).
3. Wezwanie policji: obligatoryjne przy rannych, zalecane przy wątpliwościach, barierze językowej lub gdy wymagają tego lokalne przepisy.
4. Zgłoszenie szkody z AC: jeśli posiadasz odpowiednią polisę, należy zgłosić szkodę do polskiego ubezpieczyciela, bezwzględnie przestrzegając bardzo krótkich terminów określonych w OWU.
5. Zgłoszenie szkody z OC sprawcy: zidentyfikuj zagranicznego ubezpieczyciela i jego polskiego korespondenta (za pomocą strony PBUK), a następnie zgłoś szkodę korespondentowi. W razie braku korespondenta – zgłoś ją do PZU lub Warty jako agentów PBUK.
6. Zielona Karta: sprawdź przed wyjazdem czy jest wymagana w krajach docelowych/tranzytowych i uzyskaj ją od swojego ubezpieczyciela OC z wyprzedzeniem (zwykle bezpłatnie).
7. Sprawca nieznany/nieubezpieczony: bądź świadom roli UFG (w Polsce) i PBUK/funduszy zagranicznych (za granicą) oraz ograniczeń w pokrywaniu szkód majątkowych.
8. Ubezpieczenia dodatkowe: zalecam posiadanie polisy Assistance (sprawdzenie zakresu i limitów!) oraz kompleksowego ubezpieczenia turystycznego (zwłaszcza na koszty leczenia i transportu).

Cały proces likwidacji szkody za granicą pokazuje, jak ważne jest współdziałanie różnych elementów systemu ubezpieczeniowego (OC, AC, Assistance, NNW, Ubezpieczenie Turystyczne) oraz instytucji (Policja, Ubezpieczyciele, PBUK, UFG, Fundusze Zagraniczne). Skuteczne zarządzanie sytuacją powypadkową wymaga nie tylko posiadania pojedynczych polis, ale zrozumienia, jak one ze sobą współpracują i jakie kroki należy podjąć w konkretnej sytuacji.

Przygotowanie do wyjazdu, obejmujące sprawdzenie stanu technicznego pojazdu, zapoznanie się z podstawowymi przepisami krajów docelowych, zabranie niezbędnych dokumentów (w tym druku Wspólnego Oświadczenia) oraz weryfikację zakresu posiadanych ubezpieczeń, to najlepsza inwestycja w spokojną podróż i pewność, że w razie nieprzewidzianego zdarzenia będziemy wiedzieć, jak postępować.

Życzymy bezpiecznych podróży!